Scherper onderhandelen doe je zo

 

Onderhandelen over de voorwaarden van uitgeverijen en omroepen kan prima. Op papier, althans. Maar hoe doe je dat in de praktijk? Ondernemende freelancers geven tips.

 

Tekst: Jorieke van Noorloos

 

“Er zijn zoveel smoesjes die freelancers gebruiken om niet te hoeven onderhandelen: het medium heeft niet meer budget, voor mij tien anderen, ze werken met vaste prijzen.” Freelance journalist Fréderike Geerdink hoort de smoezen vaak genoeg voorbij komen tijdens haar workshop Scherper onderhandelen, waarbij ze zich focust ze op de blokkades die veel freelance journalisten ervaren bij het bespreken van een vergoeding.

 

“Maar die smoezen kun je gemakkelijk omdraaien.” Niet ‘voor mij tien anderen’, maar ‘hoe zorg ik ervoor dat er voor mij geen tien anderen zijn?’ En: als het medium niet meer budget heeft, dan betekent dat toch niet dat jij het voor minder hoeft te doen?

 

Specialiseren of niet
“Het is belangrijk om je te specialiseren, je te onderscheiden”, gaat Geerdink verder. “Zo hadden we bij een magazine waar ik werkte een vrouw die goed was in straatinterviews. Daar was zij zich niet eens van bewust. Zo ken ik ook het verhaal van een chef van een gezondheidsvakblad, die ineens veel freelancers in zijn mailbox kreeg toen bekend werd dat hij goed betaalde. Daar zat één vrouw bij die gespecialiseerd was in verhalen over de dood. Omdat zij een ander soort verhalen voor dat blad kon maken, werd zij wél uitgekozen.”

 

Dennis Rijnvis, bedenker van het blog Schrijfvis.nl waarop onder meer staat hoe je goed moet onderhandelen als journalist, is het daar niet helemaal mee eens. “Het lijkt mij juist ook voordelen hebben als je niet maar één specialisme hebt. Je houdt het leuker en afwisselender voor jezelf en bent breder inzetbaar. Daardoor heb je een betere onderhandelingspositie. Voel je bij het onderhandelen niet bezwaard en wees duidelijk en direct. Het hoort nu eenmaal bij je werk en je wil ervan kunnen leven.”

 

De gouden tip van zowel Rijnvis als Geerdink is: durf nee te zeggen. “Het is belangrijk om niet te afhankelijk te zijn als freelancer”, legt Rijnvis uit. “Teer niet op één of twee opdrachtgevers, want dan gaan ze ervan uit dat je toch wel ‘ja’ zegt op een klus.” Door meerdere opdrachtgevers te hebben maak je je onderhandelingspositie ook sterker. “Je kunt je uren beter gebruiken om te zoeken naar goed betalende opdrachtgevers, dan dat je blijft werken voor eentje die niet goed betaalt”, voegt Geerdink toe. “En besef ook dat je niet verplicht bent om een opdracht aan te nemen.”

 

Meer dan geld
De smoes dat je niet kunt onderhandelen omdat uitgeverijen en omroepen nu eenmaal vaste prijzen hanteren blijkt ook onzin. “Je kunt over veel meer dan alleen de prijs onderhandelen”, aldus journalist Kim van der Meulen, die de Masterclass Freelancen volgde. “Ik kreeg ooit de opdracht om vier wetenschappers en drie ervaringsdeskundigen te interviewen. Ik moest daarvoor een hoop dossiers doorploeteren, het moest binnen een week af zijn én daar kreeg ik maar iets van 350 euro voor.”

 

Van der Meulen stuurde als reactie een tegenvoorstel. “Ik wilde de opdracht wel aannemen, maar stelde voor om me te focussen op één wetenschapper en één ervaringsdeskundige. Dat vond het blad een goed idee, waardoor ik de opdracht alsnog kreeg, maar niet zoveel tijd kwijt zou zijn. Voor zo’n krappe deadline kun je ook proberen om extra geld te krijgen. Ik wil best in de avonden en weekenden werken of een afspraak afzeggen om een verhaal met spoed te maken, maar dan moet daar wel wat tegenover staan.”

 

Onderhandelen over het niet onderhandelbare
Ook als zaken in steen gebeiteld lijken, kun je er vaak nog over onderhandelen. Dat geldt ook voor de hergebruikregelingen die veel uitgeverijen en omroepen hanteren. Daarin stellen ze je werk opnieuw te mogen gebruiken, waardoor een artikel dat je voor Het Parool schrijft bijvoorbeeld in het AD terecht kan komen. Het is iets dat vrijwel alle uitgeverijen doen.

 

Hier lijk je qua onderhandelen lastig omheen te kunnen, stelt Van der Meulen. Ook freelancer Jacob-Jan van de Groep ervaart dat: “Het staat gewoon in je contract. Soms zie ik verhalen van mij die met een andere kop en foto ineens in een andere krant staan. En daar krijg ik dan niets extra’s voor. Het is onbespreekbaar.”

 

Maar onbespreekbaar is niet altijd onbespreekbaar. Bij Hearst Media kunnen freelancers bijvoorbeeld een addendum aanvragen op de voorwaarden. Daarin laat je bepalingen uit de voorwaarden waar je het niet mee eens bent uitsluiten. Daarnaast kun je in je offerte of contract bepalingen opnemen die afwijken van die in de algemene voorwaarden. Volgens de wet hebben bepalingen in offertes en contracten voorrang op die in algemene voorwaarden. Of je opdrachtgever daarmee akkoord gaat is een tweede.

 

Samen sterk
Naast onderhandelen is er volgens Van de Groep een andere manier om erachter te komen wat je bij een nieuwe opdrachtgever kunt verwachten. “Ik win altijd informatie in bij collega-freelancers en vraag hen wat zij zoal voor elkaar hebben gekregen. Dit doe ik uiteraard op basis van vertrouwen en zal hun naam niet noemen bij onderhandelingen. Ik bekijk dan wat ik minimaal wil verdienen, wat zij verdienen en hoeveel werkervaring zij hebben. Aan de hand daarvan bepaal ik hoever ik bereid ben een compromis te sluiten.”

 

Waar alle in dit artikel genoemde freelancers het over eens zijn, is dat het sowieso belangrijk is om te bedenken hoeveel tijd je ergens aan kwijt bent. “En bekijk wat daarbij je uurtarief is. Als ondernemer zit je dan al gauw tussen de veertig à zestig euro per uur”, zegt Geerdink. “Probeer daarom efficiënt te werken, door bijvoorbeeld alle interviews op één dag of één locatie te plannen. Als je voor een verhaal veel moeite moet doen en dan gaat omrekenen hoeveel je uiteindelijk per uur bent uitbetaald, dan gaat de lol er gauw af.”

 

De workshop-organisator heeft dan ook nog één laatste tip: “Wees niet bang om het gesprek over geld aan te gaan, want negen van de tien keer zijn chefs ook gewoon normale, aardige mensen en willen heus bespreken hoe ze jou van dienst kunnen zijn. Weet wat je waard bent.”

 

Steun Freelancevoorwaarden.nl!

 

Deze site maakt inzichtelijk hoe uitgevers en omroepen met het werk en de rechten van freelancers omgaan.

 

Heb je iets gehad aan deze publicatie? Ondersteun Freelancevoorwaarden.nl dan met een donatie! Dat kan al vanaf 5 euro.

 

Met je donatie help je freelancers baas blijven over hun eigen werk. Dat is goed voor de hele journalistiek!

Mijn gekozen donatie € -